ബ്രൂണെയില്‍ ഷെല്‍ പെട്രോളിയം കമ്പനിയുടെ പരിസ്ഥിതി പഠനവിഭാഗം തലവനായി ചാര്‍ജ്ജെടുത്ത ആഴ്ചയിലാണ് ഞാന്‍ ‘സുംഗയ് ബേര’ എന്ന് കേള്‍ക്കുന്നത്. മലിനമായൊരു നദിയുടെ പേരാണത്. കമ്പനി കൈകാര്യം ചെയ്യേണ്ട പ്രധാനപ്പെട്ട അഞ്ചു പരിസ്ഥിതിപ്രശ്‌നങ്ങളില്‍ ഒന്നായിരുന്നു ഈ നദിയുടെ പുനരുജ്ജീവനം. നദിയില്‍മല്‍സ്യങ്ങളില്ല, നദിക്ക് എപ്പോഴും ചീഞ്ഞ മണമാണ്. അതിനരുകില്‍ നാട്ടുകാര്‍ വീട് വെക്കാറില്ല, മലമൊഴുകുന്ന നദി എന്നാണ് നാട്ടുകാര്‍ നദിക്കിട്ടിരുന്ന ഇരട്ടപ്പേര്. വര്‍ഷങ്ങളായി കമ്പനി അനവധി പഠനങ്ങള്‍ ഇതില്‍ നടത്തിയിട്ടുണ്ട്. റിപ്പോര്‍ട്ട് വായിച്ചപ്പോള്‍ ഒന്ന് മനസ്സിലായി, ഒരു സാധാരണ നദി എന്ന രീതിയില്‍ അത് മരിച്ചിട്ട് വര്‍ഷങ്ങളായി. നദിയില്‍ ഓക്‌സിജന്‍ തീരെയില്ല. വെള്ളം മാത്രമല്ല നദിയുടെ അടിയിലെ മണ്ണുപോലും മലിനമാണ്.
ജോലിയുടെ ആദ്യമാസത്തില്‍ തന്നെ ഞാന്‍ നദി കാണാന്‍ പോയി. കമ്പനിയുടെ ക്രൂഡ് ഓയില്‍ ടെര്‍മിനലിന്റെ തൊട്ടടുത്ത് കൂടിയാണ് നദിയൊഴുകുന്നത്. ടെര്‍മിനലില്‍ നിന്നും വരുന്ന വെള്ളം ഈ നദിയിലേക്കാണ് ഒഴുകുന്നത്. എണ്ണ ഉദ്പാദിപ്പിക്കുമ്പോള്‍ കൂടെ വരുന്ന produced water ആണിത്. ദശലക്ഷം വര്‍ഷങ്ങളായി എണ്ണയുമായി കൂട്ടുകൂടി കിടക്കുന്നതിനാല്‍ അല്പം ക്രൂഡ് ഓയില്‍ ഈ വെള്ളത്തില്‍ എപ്പോഴും കാണും. നദിയുടെ ഉപരിതലത്തില്‍ എണ്ണയുടെ ഒരു പാട എപ്പോഴുമുണ്ട്. സുംഗയ് ബേര അത്ര വലിയ നദിയല്ലെങ്കിലും നല്ല ഒഴുക്കുണ്ട്. ബ്രൂണെയിലെ കാടുകളില്‍ കാണുന്ന പീറ്റ് എന്ന വസ്തുവിലൂടെ ഒഴുകിവരുന്നതിനാല്‍ നദിയിലെ വെള്ളത്തിന് കറുപ്പ് നിറമാണ്. അതിനാല്‍ മറ്റ് മാലിന്യങ്ങള്‍ ഉണ്ടോ എന്നറിയാന്‍ എളുപ്പമല്ല. ബ്രൂണെയില്‍ നദിയുടെ കരകളില്‍ ഒരുതരം പനകള്‍ വളര്‍ന്നുനില്‍ക്കുന്നുണ്ട് (Nipa Palms). അതുകൊണ്ട് കരയില്‍ നിന്നുള്ള കാഴ്ചക്കും പരിമിതിയുണ്ട്.
നദിയുടെ മരണകാരണം അറിയണമെങ്കില്‍ ആ നദിയുടെ ഉത്ഭവം മുതല്‍ കടലില്‍ ചേരുന്നത് വരെ സഞ്ചരിക്കണം. കൂടാതെ നദിയിലേക്ക് എവിടെനിന്ന് വെള്ളം വരുന്നുവെന്നും പഠിക്കണം (വൃഷ്ടി പ്രദേശം). അങ്ങനെ നദിയെ പഠിക്കണമെങ്കില്‍ കടലില്‍നിന്നും ഒരു ബോട്ട് എടുത്ത് പോയാലേ പറ്റൂ. ഇടക്കുള്ള ചില പോയന്റില്‍ നിന്ന് വെള്ളം എടുത്തുള്ള രാസ പരിശോധനയാണ് സാധാരണയായി നടത്തുന്നത്. ഈ നദിയില്‍ ഇങ്ങനെയൊരു പഠനം അതുവരെ കമ്പനി നടത്തിയിട്ടില്ല. നാട്ടുകാരോട് ചോദിച്ചപ്പോള്‍ അവര്‍ക്കും ഒന്നുമറിയില്ല. കമ്പനിയുടെ പോളിസി അനുസരിച്ച് സുരക്ഷിതമായി ഈ വഴി പോകാനും പറ്റില്ല. ഒരു ശനിയാഴ്ച ബോട്ട് വാടകക്കെടുത്ത് ഞാനും കായംകുളംകാരനായ രാജീവനും കൂടി നദി പര്യവേക്ഷണത്തിനിറങ്ങി.
സംഗതി സത്യമാണ്. കിലോമീറ്ററുകളോളം ദൂരത്ത് നദിയില്‍ മല്‍സ്യമില്ല, നാറ്റമുണ്ട്. പതിവുപോലെ നിയമത്തിന്റെ അതിരില്‍ നില്‍ക്കുന്നവര്‍ മാത്രമേ ഈ നദിയുടെയടുത്ത് താമസിക്കുന്നുള്ളു. പ്രധാന മാലിന്യം കമ്പനി ഒഴുക്കി വിടുന്ന produced water തന്നെയാണ്. ഒരു ദിവസം ഏതാണ്ട് ഒരു ലക്ഷം ക്യുബിക്ക് മീറ്ററോളം ആയിരിന്നു മലിനജലത്തിന്റെ ഒഴുക്ക്. അതായത് അയ്യായിരം ടാങ്കര്‍ ലോഡ് വെള്ളം, പൊല്യൂഷന്‍ ലോഡ് അനുസരിച്ചാണെങ്കില്‍ ഇരുപത്തി അയ്യായിരം ടാങ്കര്‍ ലോഡ്.
അങ്ങനെയാണ് സുംഗയ് ബേരയുടെ പുനരുജ്ജീവനം പ്രോജക്ടായി ഞാന്‍ ഏറ്റെടുക്കുന്നത്. പ്രമുഖമായ ഒരു എണ്ണക്കമ്പനി പിന്നിലുണ്ടെങ്കില്‍ പണം ഒരു പ്രശ്‌നമല്ലല്ലോ. ആദ്യ മൂന്നുമാസം നദിയിലെ ഒഴുക്കും രാസഘടനയും ജൈവഘടനയും പഠിക്കാന്‍ പദ്ധതിയുണ്ടാക്കി. പിന്നീട് എണ്ണ ടെര്‍മിനലില്‍നിന്നും അങ്ങോട്ട് പോകുന്ന മലിനജലം ദിശ തിരിച്ചു വിട്ടു. നദിയുടെ അടിത്തട്ടിലുണ്ടായിരുന്ന മാലിന്യങ്ങള്‍ മാറ്റി ശുദ്ധീകരിക്കാനും പദ്ധതിയുണ്ടാക്കി. പതുക്കെപ്പതുക്കെ നദിയുടെ ഉപരിതലത്തിലുള്ള എണ്ണപ്പാട അപ്രത്യക്ഷമായി. നദിയുടെ അടിയില്‍നിന്നും വരുന്ന ഹൈഡ്രജന്‍ സള്‍ഫൈഡ് കുമിളകളും ദുര്‍ഗന്ധവും കുറഞ്ഞുവന്നു. ഒരിക്കല്‍ നദിയുടെ ക്ഷേമമന്വേഷിക്കാന്‍ ചെന്ന എന്നെ അവിടെ കാത്തിരുന്നത് ഒരു തടിയന്‍ മുതലയായിരുന്നു. ഭാഗ്യത്തിന് മുതലക്കും എനിക്കുമിടയില്‍ ഒരു കമ്പിവേലിയുണ്ടായിരുന്നു. അതുകൊണ്ടുമാത്രം ഈ കഥയെഴുതാന്‍ ഞാന്‍ ബാക്കിയായി. മുതല നദിയിലെത്തിയതോടെ എനിക്ക് സമാധാനമായി. കാരണം, ആവശ്യത്തിന് മീനും തവളയും ഒക്കെ ഉണ്ടെങ്കിലേ മുതല വരൂ. ഓക്‌സിജന്‍ ഉണ്ടെങ്കിലേ മീന്‍ ഉണ്ടാകൂ, മീനിന് ഭക്ഷിക്കാനും എന്തെങ്കിലും ഒക്കെ വേണം. അപ്പോള്‍ ഒരു മുതലയെ കണ്ടാല്‍ ഒരു ഫുഡ് ചെയിന്‍ മൊത്തം ഉണ്ടെന്ന് ഉറപ്പിക്കാം.
ഇനി പറയാന്‍ പോകുന്നത് നദികളുടെ മരണത്തെപ്പറ്റിയും പുനരുജ്ജീവനത്തെക്കുറിച്ചുമാണ്.
നദിയുടെ മരണം
മൂന്നു തരത്തിലാണ് നദികള്‍ മരിക്കുന്നത്.
ഭൗതികമായ മരണം: നദിയില്‍ ജലമില്ലാതായാല്‍ നദി മരിക്കും. ഇത്തരത്തില്‍ മരിച്ച അനേകം നദികളുണ്ട്. ഇറാനിലെ സയന്‍ ദി റുഡ് നദി മുതല്‍ സെന്‍ട്രല്‍ ഏഷ്യയിലെ അമുദാര്യ വരെ ഉള്ളവ നമ്മുടെ കണ്മുന്നില്‍ മരിച്ച നദികളാണ്. ഏറ്റവും എളുപ്പത്തില്‍ പുഴമരിക്കുന്നത് അണകെട്ടി വെള്ളം വേറൊരു വഴിക്കു തിരിച്ചു വിടുമ്പോഴാണ്. ഇത് ജലസേചനത്തിനോ കുടിവെള്ളത്തിനോ വ്യവസായത്തിനോ വൈദ്യുതി ഉല്‍പ്പാദിപ്പിക്കാനോ ആകാം. ഇതൊക്കെ ഞാന്‍ പഠിച്ച സിവില്‍ എഞ്ചിനീയറിംഗില്‍ അക്കാലത്ത് നാട്ടുനടപ്പാണ്. നമ്മുടെ ഇടുക്കിയിലും ഇടമലയാറിലും ഇതാണ് ചെയ്തിരിക്കുന്നത്. അണക്കെട്ടില്‍നിന്നും നദിക്ക് ഒട്ടും തന്നെ വെള്ളം ബാക്കി വെക്കാതെയാണ് ഇത്തരം പദ്ധതികള്‍ ആവിഷ്‌ക്കരിക്കുന്നത്. അണകെട്ടി, അണയുടെ താഴെ നദി മരിച്ചു. അതോടെ അവിടെ കൃഷി നടത്താം, ഫുട്‌ബോള്‍
സ്‌റേഡിയമുണ്ടാക്കാം, ധൈര്യമുണ്ടെങ്കില്‍ വീടും വെക്കാം. അണകെട്ടിയല്ലാതെയും നദിയെ കൊല്ലാം. നദിയിലെ വെള്ളം മുഴുവന്‍ കൃഷി പോലുള്ള ആവശ്യങ്ങള്‍ക്ക് തിരിച്ചു വിട്ടാല്‍ മതി. മധ്യേഷ്യയിലെ ജോര്‍ദ്ദാന്‍ നദിയും ഡല്‍ഹിയിലെ യമുനയും ഒക്കെ ഇങ്ങനെ ‘ഇഞ്ചിഞ്ചായി’ കൊല്ലപ്പെടുന്നവരാണ്. യമുന ഒഴുകുന്ന എല്ലാ സംസ്ഥാനങ്ങളും നദിയില്‍ നിന്നും കൃഷിക്കും നഗരത്തിലെ ആവശ്യത്തിനുമായി വെള്ളമെടുക്കും. അവസാനം താഴേക്കൊഴുകാന്‍ വെള്ളം ബാക്കിയുണ്ടാകില്ല. ചില നഗരങ്ങള്‍ ഒരു പടി കൂടി കടന്ന് ശുദ്ധജലം എടുത്തതിനുശേഷം മലിനജലം നദിയിലേക്ക് ഒഴുക്കിവിടും. അപ്പോള്‍ നദിയില്‍ ഒഴുക്കുണ്ട് എന്ന് തോന്നുമെങ്കിലും ഒഴുകുന്നത് മലിനജലം മാത്രമായിരിക്കും. മുകളിലെ നഗരങ്ങളിലുള്ളവര്‍ ടോയ്‌ലറ്റില്‍ ഫ്‌ലഷ് ചെയ്തുകിട്ടുന്ന വെള്ളമാണ് ഡല്‍ഹിക്കാര്‍ക്ക് കുടിവെള്ളമായി വരുന്നത്.
പരിസ്ഥിതിനാശം: നദിയുടെ വൃഷ്ടിപ്രദേശത്ത് കാടുകളും തണ്ണീര്‍ത്തടങ്ങളും നശിപ്പിച്ചു കഴിഞ്ഞാല്‍ മഴപെയ്ത് മണിക്കൂറുകള്‍ക്കകം വെള്ളം മുഴുവന്‍ നദിയിലെത്തും. താമസിയാതെ അതൊഴുകി കടലിലും. പിന്നെ ഏറെക്കാലം പുഴയിലേക്ക് ഒഴുക്കുണ്ടാകില്ല.
അടുത്ത പ്രശ്‌നം കാലാവസ്ഥാവ്യതിയാനമാണ്. ഇതുകൊണ്ട് മഴ കുറയും എന്നതിലും പ്രശ്‌നം മഴയുടെ സാന്ദ്രത കൂടും എന്നതാണ്. ഒരു വര്‍ഷത്തില്‍ മഴ പെയ്യുന്ന 150 ദിവസങ്ങളുണ്ടായിരുന്നുവെങ്കില്‍ അത് നൂറോ നൂറ്റിപ്പത്തോ ആയി കുറയും. മഴദിനങ്ങള്‍ തമ്മിലുള്ള ദൈര്‍ഘ്യം കൂടും, നദി വരളും.
- നദിയുടെ രണ്ടാമത്തെ മരണം രാസികമാണ്. അതായത്, നദിയില്‍ വെള്ളത്തിന് കുറവൊന്നുമുണ്ടാകില്ലെങ്കിലും നദിയിലേക്ക് രാസമാലിന്യങ്ങള്‍ തുറന്നുവിട്ട് നദിയെ കൊല്ലുന്ന രീതി. ഏലൂര്‍ കഴിഞ്ഞുള്ള പെരിയാറും കാണ്‍പൂരിലെ ഗംഗയും ഇതുപോലെയാണ്. ആയിരക്കണക്കിന് തുകല്‍ വ്യവസായങ്ങളുണ്ട് കാണ്‍പൂരില്‍. അവയില്‍ നിന്നുള്ള മാലിന്യമാണ് പണ്ട് ഗംഗയിലേക്ക് ഒഴുക്കിയിരുന്നത്. അടുത്തുപോയാല്‍ ഓക്കാനം വരും, വെള്ളം ദേഹത്തു തെറിച്ചാല്‍ ചൊറിയും. നദിയില്‍ നിറയെ വെള്ളമുണ്ടെങ്കിലും മനുഷ്യന് കുടിക്കാനോ കുളിക്കാനോ കളിക്കാനോ പറ്റാത്ത ‘ചത്തതിനൊക്കുമേ ജീവിച്ചിരിക്കിലും’ എന്ന അവസ്ഥ.
- മൂന്നാമത്തെ മരണം ജൈവികമാണ്. നദി എന്നത് കേവലം വെള്ളത്തിന്റെ ഒഴുക്ക് മാത്രമല്ല. സൂക്ഷ്മാണുക്കള്‍ മുതല്‍ മുതല വരെ ഉള്‍പ്പെട്ട ആവാസ വ്യവസ്ഥയാണ്. ഇതിനെ നമുക്ക് പലതരത്തില്‍ കൊന്നൊടുക്കാം. ഏറ്റവുമെളുപ്പം രാസപ്രയോഗം തന്നെയാണ്. ഫാക്ടറികളില്‍നിന്നും രാസമാലിന്യം പുറംതള്ളിയാല്‍ നദിയിലുള്ള ജീവികളെല്ലാം ചത്തൊടുങ്ങും. രണ്ടാമത്തേത് കക്കൂസ് മാലിന്യം, ഡയറി ഫാം, തുകല്‍ കമ്പനി, പഞ്ചസാരമില്‍, ഇറച്ചിവെട്ട് എന്നിവിടങ്ങളില്‍ നിന്നുമുള്ള മലിനജലമാണ്. അതില്‍ മാരകമായ രാസവസ്തുക്കളൊന്നുമില്ലെങ്കിലും ജലത്തിലുള്ള ഓക്‌സിജന്‍ മുഴുവന്‍ ഉപയോഗിച്ച് തീര്‍ക്കാനുള്ള വക അതിലുണ്ട്. വെള്ളത്തില്‍ ഓക്‌സിജന്‍ ഒരു ലെവലില്‍ താഴ്ന്നാല്‍ പിന്നെ നമ്മള്‍ അറിയുന്ന ആവാസ്ഥവ്യവസ്ഥ നദിയിലുണ്ടാകില്ല. ഇങ്ങനെയാണ് സുംഗയ് ബേരകള്‍ ഉണ്ടാകുന്നത്. ശുദ്ധജലത്തില്‍ മുട്ടയിടാന്‍ നദിയുടെ മുകളിലേക്ക് പോകുന്ന മത്സ്യങ്ങളെ ചെറിയ തടയണക്ക് പോലും തടുത്തുനിര്‍ത്താന്‍ സാധിക്കും. ശ്രദ്ധേയമായ മാറ്റങ്ങള്‍ ഉണ്ടായില്ലെങ്കില്‍ പോലും നദിയുടെ സ്വാഭാവിക അവസ്ഥയുടെ മാറ്റമാണിത്.
കനാലാകുന്ന നദി: വെള്ളപ്പൊക്കം തടയാനും നഗരങ്ങളെ സംരക്ഷിക്കാനും പുതിയതായി സ്ഥലം കണ്ടെത്താനുമായി നദികളെ ഭിത്തി കെട്ടി ഒതുക്കുന്ന പരിപാടിയുണ്ട്. റിവര്‍ ട്രെയിനിംഗ് എന്നാണിതിന്റെ പേര്. യൂറോപ്പില്‍ ഇത് ധാരാളമായി നടന്നിട്ടുണ്ട്. എന്നാല്‍ കാലാവസ്ഥാ വ്യതിയാനത്തിന്റെ കാലത്ത് നദി തന്റെ അതിരുകളെ തിരിച്ചുപിടിക്കുകയാണ്. ഡല്‍ഹിയില്‍ യമുനയുടെ കരയില്‍ ബസ് ടെര്‍മിനലുകളും നഗരവികസനവും നടത്തിയ എഞ്ചിനീയര്‍മാര്‍ക്ക്, ഇടക്കിടക്ക് അവയെ വെള്ളത്തില്‍ മുക്കി നദി പണികൊടുക്കുന്നത് നാം കാണുന്നുണ്ട്.
നദിയുടെ മരണകാരണം എന്താണെങ്കിലും എങ്ങനെയാണ് നദികളെ പുനരുജ്ജീവിപ്പിക്കുന്നത് എന്നതാണല്ലോ നമ്മുടെ വിഷയം. കേരളത്തിലുള്‍പ്പെടെ ലോകത്ത് പലയിടത്തും ഇത് സാധിച്ചിട്ടുണ്ട്. ഒരുകാലത്ത് രാസമരണം സംഭവിച്ച തെംസ് നദിയില്‍ ഇപ്പോള്‍ ഡോള്‍ഫിനുകള്‍ നീന്തിക്കളിക്കുന്നു. അപ്പോള്‍ നദിയെ പുനരുജ്ജീവിപ്പിക്കുക സാധ്യമാണെന്നുറപ്പ്. എന്നാല്‍ കാലാവസ്ഥാവ്യതിയാനം മുഖ്യപ്രശ്‌നമായി വരുന്ന ഈ നൂറ്റാണ്ടില്‍ പഴയതുപോലെ ചെറുകിട പരിപാടികള്‍ കൊണ്ട് ശാശ്വതമായ മാറ്റമുണ്ടാകില്ല. അതിനുവേണ്ടത് പരസ്പരപൂരകങ്ങളായ ഒരു കര്‍മ്മപരിപാടിയാണ്.
നദിയുടെ അവകാശം അംഗീകരിക്കുക: കഴിഞ്ഞ നൂറ്റാണ്ട് വരെ നദിയ്ക്ക് നദിയായി തന്നെ ഒഴുകാനുള്ള അവകാശം ആരും അംഗീകരിച്ചിരുന്നില്ല. എന്നാല്‍ ഇരുപത്തിയൊന്നാം നൂറ്റാണ്ടില്‍ ആദ്യമായി ന്യൂസിലാന്‍ഡില്‍ അങ്ങനെയൊരു നിയമം വന്നു. നദി സ്വന്തമായ അവകാശങ്ങളുള്ള ഒരു ‘ലിേേശ്യ’ ആണ്. അപ്പോള്‍ ഭൗതികമോ രാസികമോ ജൈവികമോ ആയി അതിനെതിരെ നടക്കുന്ന അക്രമങ്ങള്‍ക്കെതിരെ നിയമനടപടി കൈക്കൊള്ളാന്‍ നദിക്ക് അവകാശമുണ്ട്. ഇത് നടപ്പിലാക്കാന്‍ നദിയെ സ്‌നേഹിക്കുന്നവര്‍ക്ക് നദിയെ സഹായിക്കാം, ഇപ്പോള്‍ കുട്ടികള്‍ക്കെതിരെയുള്ള അതിക്രമങ്ങളെ നേരിടുന്നതു പോലെ. ഇതായിരിക്കും ഇനി ലോകത്തെ നദീസംരക്ഷണത്തിന്റെ ആദ്യ പടി.
പണ്ട് നദിയെ തടഞ്ഞുനിര്‍ത്തിയും, അരികുകള്‍ ചെത്തിമിനുക്കിയും, കനാലില്‍ കൂടിയും ടണലില്‍ കൂടിയും ഒഴുക്കിയതുമായ സ്ഥലങ്ങളിലെല്ലാം നദിക്ക് വികസിക്കാന്‍ സ്ഥലമുണ്ടാക്കുക എന്നതാണ് പുതിയ തത്വശാസ്ത്രം. നദിയുടെ തൊട്ടു കരയിലുള്ള കെട്ടിടങ്ങള്‍ പിന്നോട്ട് മാറ്റുക, നദിയുടെ കരയില്‍ വലിയ ഫുട്‌ബോള്‍ ഗ്രൗണ്ടോ പാര്‍ക്കോ ഉണ്ടാക്കുക, നഗരത്തിന് പുറത്ത് മഴക്കാലത്ത് നദിയിലെ അധികജലം കയറിക്കിടക്കാന്‍ പാകത്തിന് തണ്ണീര്‍ത്തടങ്ങള്‍ വികസിപ്പിക്കുക ഇതൊക്കെ ഈ തത്വശാസ്ത്രത്തിന്റെ ഭാഗമാണ്.
നദിക്ക് ജീവിക്കാനുള്ള വെള്ളം ഉറപ്പാക്കുക: പണ്ടൊക്കെ നദിയില്‍ അണകെട്ടി നദിയിലെ ഒഴുക്കിന്റെ നൂറു ശതമാനവും നിര്‍ത്തിക്കളയുന്നതും വഴിമാറ്റി വിടുന്നതും ജലസേചനത്തിന് ഉപയോഗിക്കുന്നതുമെല്ലാം നാട്ടുനടപ്പായിരുന്നു. ഇരുപത്തിയൊന്നാം നൂറ്റാണ്ടില്‍ ഇത് തെറ്റാണെന്ന് ലോകം അംഗീകരിച്ചിട്ടുണ്ട്. എത്രയൊക്കെ അണകെട്ടിയാലും നദിയുടെ ജൈവികമായ പ്രവര്‍ത്തനങ്ങള്‍ നിലനിര്‍ത്താനുള്ള ഒഴുക്ക് നിലനിര്‍ത്തുക എന്നത് നിര്‍ബന്ധമാണ്. ഇതിനുവേണ്ടി അണക്കെട്ടുകള്‍ പൊളിച്ചുകളയുന്ന സ്ഥലങ്ങള്‍ വരെയുണ്ട്. മത്സ്യങ്ങള്‍ക്ക് നദിയുടെ ഉത്ഭവസ്ഥാനത്തേക്ക് കടന്നുപോകാന്‍ മല്‍സ്യങ്ങളുടെ ഏണി (ളശവെ ഹമററലൃ) ഉണ്ടാക്കുന്നതും ഇപ്പോള്‍ പതിവാണ്.
വൃഷ്ടിപ്രദേശത്തിന്റെ സംരക്ഷണം
കേരളത്തിലെ നദീസംരക്ഷണം: കിഴക്കോട്ട് ഒഴുകുന്ന മൂന്നും പരിഞ്ഞാറോട്ട് ഒഴുകുന്ന നാല്പത്തിയൊന്നുമായി നാല്പതിനാല് നദികളാണ് കേരളത്തിലുള്ളതെന്നാണ് നമ്മള്‍ പഠിച്ചിരിക്കുന്നത്. വര്‍ഷത്തില്‍ 2500 നു മുകളില്‍ മില്ലിമീറ്റര്‍ മഴ ലഭ്യതയുണ്ട്. മിക്കവാറും നദികളിലെല്ലാം എല്ലാക്കാലത്തും വെള്ളമുണ്ട്.
എവിടെ നോക്കിയാലും പച്ചപ്പാണ്. ഇതുകൊണ്ടൊക്കെത്തന്നെ മലയാളികള്‍ക്ക് യഥാര്‍ത്ഥത്തില്‍ പരിസ്ഥിതി സംരക്ഷണത്തിന്റെ പ്രാധാന്യം അറിഞ്ഞുകൂടാ. സ്വന്തം വ്യക്തിതാല്പര്യത്തിന് ബുദ്ധിമുട്ട് വരാത്തത്രയും കാലം നമ്മള്‍ പരിസ്ഥിതിപ്രേമികള്‍ തന്നെയാണ് താനും. പശ്ചിമഘട്ടം സംരക്ഷിക്കണമെന്ന കാര്യത്തില്‍ കടല്‍ത്തീരത്ത് ഉള്ളവര്‍ക്കും കണ്ടല്‍ക്കാടുകള്‍ സംരക്ഷിക്കണമെന്ന കാര്യത്തില്‍ മലയോര മേഖലയിലുള്ളവര്‍ക്കും യാതൊരു അഭിപ്രായവ്യത്യാസവുമില്ല. പാടങ്ങള്‍ സംരക്ഷിക്കണമെന്ന കാര്യത്തില്‍ നഗരവാസികള്‍ ഒറ്റക്കെട്ടാണ്. പക്ഷെ, സ്വന്തം സാമ്പത്തിക താല്പര്യത്തിന് എതിര് നില്‍ക്കുന്ന ഏതു പരിസ്ഥിതി പ്രശ്‌നത്തെയും എങ്ങനെയും നമ്മള്‍ രാഷ്ട്രീയമായി എതിര്‍ത്ത് തോല്‍പ്പിക്കും. ഇതാണ് സത്യത്തില്‍ നമ്മുടെ പ്രധാന പരിസ്ഥിതി പ്രശ്‌നം.
രണ്ടാമത്തെ പരിസ്ഥിതി പ്രശ്‌നം നമ്മള്‍ കേരളത്തെ വലിയൊരു പ്രദേശം ആയിട്ടാണ് കാണുന്നത് എന്നതാണ്. കേരളത്തിന്റെ ഭൂപ്രകൃതിയില്‍ മുപ്പത് ശതമാനത്തോളം സ്ഥലം രേഖ പ്രകാരം കാടുകളാണ്. അത് വലിയ സംഭവമാണെന്നൊക്കെ നമുക്ക് തോന്നാം. പക്ഷെ കേരളത്തിലെ കാടിന്റെ മുകളിലൂടെ ഒന്ന് പറന്നു പോയിട്ടുള്ളവര്‍ക്കറിയാം വളരെ ചെറിയ വീതിയില്‍, അതും പരസ്പരം വിട്ടു വിട്ടാണ് നമ്മുടെ കാടുകള്‍ കിടക്കുന്നത് എന്ന്.
ആമസോണിലും കോംഗോയിലും മണിക്കൂറുകള്‍ വിമാനത്തില്‍ പോയാലും വനം മാത്രം കാണുന്ന സ്ഥലങ്ങളുണ്ട്. കേരളത്തില്‍ പത്തു മിനിറ്റ് തുടര്‍ച്ചയായി വനങ്ങളുള്ള സ്ഥലങ്ങളില്ല. അപ്പോള്‍ കേരളത്തിലെ കാടുകളും പുഴകളും സൂക്ഷ്മമായി പരിശോധിച്ച് അതില്‍ ഏതൊക്കെയാണ് പരിസ്ഥിതിലോലമെന്നും സംരക്ഷിക്കപ്പെടേണ്ടതെന്നും തീരുമാനിക്കുന്ന നിലയിലേ നമ്മള്‍ ഇപ്പോള്‍ എത്തിയിട്ടുള്ളൂ, അത് തന്നെ എല്ലാവരും അംഗീകരിച്ചിട്ടില്ല. സ്വന്തം സ്ഥലം പരിസ്ഥിതി ലോലം അല്ല എന്ന് തെളിയിച്ചെടുക്കാനുള്ള ശ്രമത്തിലാണ് മിക്കവരും, കാരണം അങ്ങനെ വന്നാല്‍ പിന്നെ ഭൂമിയെ വസ്തുവാക്കി വെട്ടി വിറ്റ് അധികം കാശുണ്ടാക്കാന്‍ പറ്റില്ല. പക്ഷെ ഇത്തരം വില്ലേജ് തിരിച്ചുള്ള പരിസ്ഥിതി ലോലത്തിനൊന്നും ഒരു നൂറു കൊല്ലത്തെ പ്ലാനിങ്ങ് ചക്രവാളം എടുത്താല്‍ യാതൊരു അര്‍ത്ഥവുമില്ല. അറബിക്കടലിനും പശ്ചിമഘട്ടത്തിനും ഇടയില്‍ കിടക്കുന്ന കേരളം ഒട്ടാകെ പരിസ്ഥിതിലോലമാണ്. ഇതിനെ പഞ്ചായത്തും വില്ലേജും തിരിച്ച് സംരക്ഷിക്കാനാകില്ല. കാരണം, വനങ്ങള്‍ ഒരു ഇക്കോ സിസ്റ്റം ആയി നിലനില്‍ക്കണമെങ്കില്‍ അതിനൊരു മിനിമം വലിപ്പം ആവശ്യമുണ്ട്.
തുണ്ടു തുണ്ടായി കിടക്കുന്നത് കൂട്ടിനോക്കുമ്പോള്‍ മൊത്തം വലിപ്പം ഉണ്ടായിട്ട് കാര്യമില്ല. കാലാകാലമായി വനഭൂമിയില്‍ മുറിവുകള്‍ വന്നതോടെ ഒരു പര്യാവരണ വ്യവസ്ഥ എന്ന നിലയില്‍ കേരളത്തിലെ വനങ്ങള്‍ ഇപ്പോള്‍ തന്നെ സമ്മര്‍ദ്ദത്തിലാണ്. കാലാവസ്ഥാ വ്യതിയാനം ചില തരംചെടികള്‍ക്കും മരങ്ങള്‍ക്കും ഹാനികരമാകുന്നത് മുതല്‍ കാട്ടുതീ വരെ ഉണ്ടാക്കും. അപ്പോള്‍ കേരളത്തെ ഒറ്റ യൂണിറ്റായി കണ്ട് പരിസ്ഥിതി സംരക്ഷണ പ്രവര്‍ത്തനങ്ങള്‍ ആവിഷ്‌ക്കരിച്ചാലേ ഇരുപത്തിരണ്ടാം നൂറ്റാണ്ടില്‍ മനുഷ്യര്‍ക്ക് ജീവിക്കാന്‍ പറ്റുന്ന വിധത്തില്‍ കേരളം ഉണ്ടാകൂ. അതിനകത്ത് മലയും പുഴയും തണ്ണീര്‍ത്തടങ്ങളും കണ്ടല്‍ക്കാടുകളും ഒക്കെ ഉണ്ടാകണം. റോഡും വീടും മാത്രമാക്കി ചുരുക്കി നമ്മള്‍ ഉണ്ടാക്കിയെടുക്കുന്ന നഗരവല്‍കൃത കേളം വെള്ളത്തില്‍ മുങ്ങി പോവുകയോ വെള്ളം കിട്ടാതെ മരിച്ചു പോവുകയോ ചെയ്യും. മലക്കും കടലിനും ഇടക്ക് കിടന്നു വെള്ളം കിട്ടാതെ വലയുന്ന ദക്ഷിണാഫ്രിക്കയിലെകേപ്പ് ടൗണില്‍ നിന്നും ചിലതൊക്കെ നമുക്കും പഠിക്കാനുണ്ട്.
ഇതൊക്കെയാണെങ്കിലും കേരളത്തിലെ നദികള്‍ സംരക്ഷിക്കാന്‍ സാധ്യമാണ്. താഴെ പറയുന്ന ചില കാര്യങ്ങളില്‍ നിന്നും തുടങ്ങാം.
1 നമ്മുടെ ഓരോ പുഴക്കും ആരോഗ്യത്തോടെ നിലനില്‍ക്കാനും ഒഴുകാനും അവകാശം ഉണ്ടെന്ന് നിയമപ്രകാരം ഉറപ്പു വരുത്തുക. 2. നമ്മുടെ എല്ലാ നദികളുടെയും വൃഷ്ടി പ്രദേശം ജിയോഗ്രഫിക് ഇന്‍ഫര്‍മേഷന്‍ സിസ്റ്റം വഴി മാപ്പ് ചെയ്ത് അതിലേക്കുള്ള ഒഴുക്കിനെയും അതിലെ മലിനീകരണത്തേയും ബാധിക്കുന്ന കാര്യങ്ങള്‍ എന്തെന്ന് മനസ്സിലാക്കണം. 3. നമ്മുടെ ഓരോ പുഴയിലും മാസം തോറും അതിന്റെ രാസഘടന പരിശോധിക്കുന്ന മോണിറ്ററിങ് സംവിധാനം ഉണ്ടാക്കുക 4. നമ്മുടെ ഓരോ പുഴയിലെയും ദൈനം ദിന ഒഴുക്ക് അളക്കാനുള്ള സംവിധാനങ്ങള്‍ ഉണ്ടാക്കിയെടുക്കുക. 5. നമ്മുടെ ഓരോ പുഴയുടെയും സ്വാഭാവിക ഒഴുക്കിന് തടസ്സം നില്‍ക്കുന്ന നിര്‍മ്മാണങ്ങള്‍ ഉണ്ടോ എന്ന് പരിശോധിക്കുക 6. നമ്മുടെ ഓരോ അണക്കെട്ടിന്റെയും ഇന്നത്തെ പ്രസക്തി പരിശോധിക്കുക. 7. നമ്മുടെ ഓരോ പുഴയുടെയും എന്‍വിറോണ്മെന്റല്‍ ഫ്‌ളോ എത്രയാണെന്ന് ശാസ്ത്രീയമായി കണ്ടുപിടിക്കുക, അത് ഇടുക്കി അണക്കെട്ടില്‍ ഉള്‍പ്പടെ പുനഃസ്ഥാപിക്കാന്‍ നടപടി എടുക്കുക. 8. വൃഷ്ടിപ്രദേശത്ത് കൂടുതല്‍ മഴ മണ്ണിലേക്ക് ഇറങ്ങാനും പുഴയിലേക്കുള്ള ഒഴുക്ക് കൂടുതല്‍ നിലനില്‍ക്കാനും എന്ത് തരം കാര്യങ്ങളാണ് ചെയ്യേണ്ടതെന്ന് പരിശോധിക്കുക. (മഴക്കുഴികള്‍, ചെക്ക് ഡാമുകള്‍, കൂടുതല്‍ മരം നട്ടുപിടിപ്പിക്കുന്നത്, തണ്ണീര്‍ത്തടങ്ങള്‍ സംരക്ഷിക്കുന്നത്, കൃഷിഭൂമികള്‍ വെള്ളത്തിന് വേണ്ടി ലാന്‍ഡ്‌സ്‌കേപ്പ് ചെയ്യുന്നത് എന്നിങ്ങനെ പലതും ഉണ്ട്). 9 . പുഴയുടെ തീരത്ത് വീട് വെക്കുന്നത് നിരോധിക്കുക, പകരം നദിയുടെ ഇരു കരകളിലും പരിസ്ഥിതി സൗഹൃദമായ ആവാസ വ്യവസ്ഥകള്‍ ഉണ്ടാക്കുക. 10 . നദികളെ നമ്മുടെ സംസ്‌കാരവും ജീവിതവുമായി ബന്ധിപ്പിക്കുക. കുളിക്കാനും, കളിക്കാനും, ടൂറിസത്തിനും, സാംസ്‌കാരിക പരിപാടികള്‍ക്കും നദി വേദിയാക്കുക. നമ്മുടെ കുട്ടികളെ നദികളുടെ എല്ലാത്തരത്തിലുമുള്ള പ്രാധാന്യം മനസ്സിലാക്കി കൊടുക്കുക. അപ്പോഴാണ് നദികള്‍ക്ക് ഒരു ഭാവി ഉണ്ടാകുന്നത്.
മുരളി തുമ്മാരുകുടി